Categorie: blog

Vorig jaar werd ik op heterdaad betrapt bij het rapen van tien ganzeneieren. Het was in een gebied waar ik geen vergunning heb, dus ik erkende volmondig mijn overtreding. Dat werd dus een bekeuring. Lees verder “Heterdaad”

Veel mensen denken dat er eind november geen paddenstoelen meer te vinden zijn.
Maar er is best nog wat te vinden, zolang het nog niet vriest. Kastanjeboleten zijn er vaak in overvloed.
Judasoren en fluweelpootjes zijn de hele winter te vinden.
Maar mijn absolute favoriet in deze tijd is de Grote sponszwam of Sparassis Crispa.
Het is een grote ronde boomzwam die groeit op een stronk of wortel van een den.
Hij is licht geelbruin tot crème en oppervlakkig ziet hij er uit als een spons.
Een flinke sponszwam kan een kilo wegen en als je die niet helemaal wilt eten, kun je er ook een stukje van af snijden.
De smaak is aangenaam, lichtzoet en notig.
Van de sponszwam kan je een heerlijke soep maken: iets aanbakken, goede bouillon toevoegen en pureren.
De sponszwam doet het ook goed in winterse stoof- en stamppotten.
De beroemde paddestoelenkok Carluccio geeft een recept voor fazant met sponszwam.
De sponszwam heeft een nadeel: hij is vaak vervuild en zit vol dennennaalden. Goed wassen is de enige oplossing (bij de meeste paddenstoelen is dat af te raden, maar de sponszwam is een uitzondering, want hij neemt niet makkelijk water op).
Foto: CC BY-SA 3.0 (Wikimedia)

Zuid-Frankrijk, 10 oktober 2021. Maarten en ik gaan op jacht naar de beroemde Keizeramaniet, een
van de lekkerste paddenstoelen. We hebben om 11 uur afgesproken met Pierre. Onderweg komt er
een vette fazant recht op onze voorruit afgevlogen. Ik krijg een acuut Twin Towers gevoel, maar op
het allerlaatste moment buigt de terrorist af. Opgelucht rijden we verder en bellen we aan bij Pierre.
Maar hij is niet thuis en zijn auto staat er ook niet. Zou hij misschien onderweg zijn naar ons? We
rijden terug naar ons huis en jawel, daar staat Pierre. Ik was hier om stipt 11 uur, zegt hij. Wij waren
stopt 11 uur bij jou, zeg ik. Maar hoe kan het dan dat we elkaar niet hebben gezien onderweg? Het
enige wat we tegenkwamen was een fazant, zeg ik. Parbleu, ik heb ook een fazant gezien, zegt Pierre.
Precies halverwege? Ja, precies halverwege. Dat moet dezelfde fazant zijn geweest.
Het is de oudste goocheltruc ter wereld: zwaai wat met een vogel en het publiek ziet zelfs de meest
evidente feiten niet meer. Politici doen dat ook graag.

In het water in en rond Amsterdam wemelt het van de rivierkreeften. Soms lopen ze massaal over de straat als ze op zoek zijn naar een nieuw territorium. Het gaat om de Amerikaanse rivierkreeft, die zich sinds enkele tientallen jaren in Nederland heeft gevestigd en zich heeft voortgeplant tot massale aantallen.
Het zijn invasieve exoten, zeggen de deskundigen van faunabeheer. Ze richten schade aan, ondergraven de oevers, eten planten en vissenlarven weg en verdringen de inheemse rivierkreeften. Iedereen is het erover eens dat ze bestreden moeten worden en Eigen Krachtvoer werkt daar graag aan mee. Temeer omdat het goed eetbare en lekkere dieren zijn. De staartjes verwerken we graag in pasta’s of pizza’s en van de karkassen koken we een heerlijke bisque. Ook bereiden we een bijzondere schaaldierolie, zie het recept voor Huile d’écrevisses in onze Conserveergids (p. 95).
Het vangen van een rivierkreeft is niet moeilijk. Laat een stukje spek aan een touwtje zakken in het water en in no time grijpt een kreeft zich daaraan vast. Je trekt het touw langzaam omhoog en de kreeft komt boven water. Op dat moment voelt het dier nattigheid en laat hij het stukje spek los. De kunst is om op dat moment een schepnetje er onder te steken.
Ook is het mogelijk om louter met een schepnet kreeften te vangen in ondiep water. Je moet dan weten dat de rivierkreeft vooruit loopt, maar achteruit zwemt. Je moet het schepnet dus achter de kreeft houden, dan zwemt hij in je net. Onze vissers Bob en Paul gaan soms wel snorkelen in Vinkenveen als het water aangenaam genoeg is om te zwemmen.
Je kan de kreeften ook met de hand vangen, dat vergt enige oefening en lef, want je vinger moet niet in de scharen komen.
Rivierkreeften vangen met een fuik is de meest efficiënte methode, maar die is voorbehouden aan beroepsvissers die het ‘schaaldierrecht’ hebben. Een vergunning kan je krijgen als je 850 hectare viswater hebt. Eigen Krachtvoer is met spoed op zoek naar een sponsor die ons dit stukje viswater wil uitlenen. Maar er gaan steeds meer stemmen op om de regels te versoepelen, zodat ook particulieren met fuiken mogen vissen.Vanaf eind mei gaat Eigen Krachtvoer op rivierkreeftenjacht. Geef je op voor een excursie op woensdagmiddag, of voor een privéles (kost 25€, korting met Stadspas). In ons Wildpluk restaurant zal de rivierkreeft binnenkort op het menu komen. Via onze Nieuwsbrief kunt u op de hoogte worden gehouden.

Op social media gaan verontrustende berichten rond over de vossenlintworm. Je mag beslist geen bramen plukken onder een hoogte van 1 meter, want een vos kan daar overheen hebben gepiest. De lintworm nestelt zich in de menselijke organen en op termijn ga je daaraan dood. Liever maar helemaal geen bramen plukken.
Nu vind ik het prima dat er minder bramen worden geplukt, want dan blijven er meer voor ons over. Maar ik ben allergisch voor onzin.
Punt één is dat de lintworm niet in de vossenpies zit, maar in de vossenkak. En ik ken geen vos die een meter omhoog poept.
Punt twee is dat die lintworm nauwelijks voorkomt. In Zuid-Limburg en in Oost-Groningen zijn er enkele besmette vossen gevonden. De rest van het land hoeft zich geen zorgen te maken. Het aantal mensen dat een vossenlintworm opliep bedroeg 3 personen per jaar. Er zijn wel grotere risico’s in het leven.
Maar punt drie is dat ik niet inzie waarom een vos zijn edele en minder edele achterdelen in een prikkelige braamstruik zou drukken om zijn lintworm uit te poepen. Een vos is een slim beest. Zou hij echt niet liever een weelderige slakrop nemen of een poezelig aardbeienplantje? Op de koude grond worden allerlei groenten en vruchten geteeld waarop een vos kan kakken. Toch wordt daar nooit voor gewaarschuwd. Waarom zouden alleen de bramen gevaarlijk zijn?
Ik weet het antwoord wel. De voedingsindustrie en de supermarkten hebben geen enkel belang bij wildgeplukte bramen. Als iedereen bramen ging plukken dan zouden de bramentelers failliet gaan. Daarom wordt het wildplukken in diskrediet gebracht. Het schijnt zelfs dat er met opzet besmette vossen worden uitgezet in de duinen, althans volgens sommige complotdenkers.
De uitgekraamde onzin op social media neemt kakafonische vormen aan. Wie daardoor bang wordt, kan maar beter bramenjam eten, want de gekookte lintworm is onschadelijk (alleen veganisten zullen die liever laten staan). We hebben nog 10 potten veilige bramenjam in onze voorraadkast.

In deze tijd vangen we Amerikaanse rivierkreeften. In de grachten en sloten van Amsterdam en omstreken wemelt het er van. Ze moeten bestreden worden zeggen de faunabeheerders, want ze richten schade aan. Ze ondergraven oevers, ze vreten waterplanten en vissenlarven en ze verdringen de inheemse rivierkreeften. Invasieve exoten zijn het. Ze zijn raar en horen hier niet thuis. En het zijn er veel te veel.
Eigen Krachtvoer helpt graag mee aan het bestrijden van exotische indringers, vooral ook als die erg lekker zijn. Wij maken er bijvoorbeeld graag een bisque van, een rivierkreeftensoep met witte wijn en cognac. En de kreeftenstaartjes doen het goed in een pasta of pizza. Zalige exoten zijn het.
Toch bezorgt het vertoog van invasieve exoten mij een aantal nare bijgedachten. Want het is maar een klein stapje van invasieve dieren naar invasieve mensen. Zekere politieke partijen beweren maar al te graag dat er mensen in Nederland komen die raar zijn en hier niet thuis horen. En dat het er veel te veel zijn. Berust de afkeer van exoten niet gewoon op xenofobie?
Het Nederlandse volk is voortgekomen uit de Batavieren die de Rijn aftrokken, leerde ik op geschiedenisles. Dan zijn wij dus allemaal invasieve exoten! En ook schadelijk als je ziet hoe die Bataven de kolonies hebben leeggeplunderd en de inheemse bevolking als slaven hebben weggevoerd. Dat roept de vraag op hoe lang je exoot blijft voordat je als inheems wordt erkend. En ook de opvatting van schadelijkheid blijkt te kunnen evolueren van roofzuchtige plundering tot lovenswaardige VOC-mentaliteit.
Maar wat voor dieren geldt, geldt niet voor mensen, zult u nu willen tegenwerpen. Dat is je reinste specie-isme, heb ik onlangs geleerd. Dat is een nieuw isme, naast racisme, seksisme enzovoort. Dat de ene specie de andere specie mag discrimineren, uitbuiten en opeten.
Pas na lang nadenken vond ik het goede antwoord. Samen met alle andere species vormen we immers als mensen de natuur. In de natuur bestaat een voedselketen: iedereen eet iedereen op. Dat is natuurlijk. En omdat ik tot de natuur behoor wil ik me niet tegennatuurlijk gedragen. Dus eet ik af en toe een rivierkreeft. Liefde gaat door de maag, heeft mijn moeder mij geleerd.

Geen tonijn in de tonnato, geen dragon in de béarnaise en geen morieljes in de morieljesaus: het was afzien in hotel De Sparrenhorst in Nunspeet. ‘Waarom zitten er geen morieljes in de saus?’, vroeg ik de ober, die daarop de kok raadpleegde. ‘De morieljes zijn er uitgezeefd’, was de verklaring. ‘O, dan worden ze zeker hergebruikt’, suggereerde ik. ‘Nee’, zei de ober gepikeerd, ‘ze worden na het zeven weggegooid’. ‘Dat is zonde’, sprak ik. Een zwaar woord in dit zwartekousengebied.
Kortom, het zal nooit meer goed komen tussen mij en De Sparrenhorst. Maar het toeval wilde dat ik net zat te broeden op een blog over geen morieljes. En dit was natuurlijk een prachtige binnenkomer. De moraal van mijn blog zou zijn dat je wildplukkers nooit moet vertrouwen. Les cueilleurs sont des menteurs, luidt niet voor niets het Franse spreekwoord. Als een wildplukker zegt dat er geen morieljes zijn, dan zou het omgekeerde wel eens waar kunnen zijn. En als een wildplukker geruime tijd over ganzen doorzeurt, kun je je afvragen of hij geen morieljes aan het plukken is.
In tegenstelling tot mijn collega’s praat ik liever niet teveel over morieljes. Want als er teveel worden geplukt, blijven er straks misschien geen morieljes over. Bovendien is het een wettelijk beschermde paddestoel: als je een boswachter aan ziet komen, kan je maar beter geen morieljes aan het plukken zijn.
Om de aandacht af te leiden plaagde ik mijn collega’s met een Zweeds blikje Voorjaarskluifzwam, dat ik via de ambassade in Stockholm bemachtigde. De gyromitra esculenta is dodelijk giftig, maar Scandinaviërs koken hem drie keer en eten hem dan vrolijk op. Die voorjaarskluifzwammen staan ook bekend als ‘valse morieljes’. Dus weer een geval van geen (echte) morieljes.
Op de hele Veluwe was er trouwens geen paddestoel te bekennen. Geen boleet, geen cantharel, geen morielje. Zo kwam ik weer terug bij af. Ik ontving geen 200 euro. Integendeel, dat bedrag kon ik dokken aan de receptie van De Sparrenhorst. Ik ga daar nooit geen morieljes meer eten.